آشنایی با انواع سردخانه، کاربردها و ویژگی های آن

همزمان با پیشرفت علم وتکنولوژی، لزوم استفاده از تجهیزات پیشرفته و اتوماتیک در بخش های مختلف نسبت به قبل بیشتر شد و به امری غیر قابل انکار تبدیل شد. یکی از این تجهیزات که کارایی بسیار بالایی در زمینه های مختلف دارد، سردخانه است. وظیفه اصلی سردخانه نگهداری از مواد غذایی، داروها، گل و گیاه، مواد شیمیایی و … در شرایط مناسب است به طوری که این مواد سالم بمانند و از خرابی آن ها جلوگیری شود. سردخانه ها این قابلیت را دارند که زمان ماندگاری مواد مختلف را نسبت به زمان عادی افزایش دهند. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع سردخانه، کاربردها و ویژگی های آن به طور کامل آشنا کنیم. پس تا پایان همراه ما باشید.

سردخانه چیست؟

همه ما می دانیم که مواد برای سالم ماندن باید در سرما نگهداری شوند. در زمان های دور مردم برای نگهداری مواد غذایی خود آن ها را در برف دفن می کردند یا از قالب های بزرگ یخ استفاده می کردند. با گذشت زمان و ساخت سردخانه ها این مشکل بر طرف شد و کار نگهداری مواد غذایی بسیار آسان شد. سردخانه‌های تجهیزاتی هستند که با ایجاد دمای سرد ومیزان رطوبت کافی از فساد مواد غذایی در زمان طولانی جلوگیری می کنند. به طور کلی می توان گفت سردخانه ها با ایجاد دماهای پایین چه بالای صفر و چه زیر صفر شرایط مساعدی را برای سالم ماندن مواد فراهم می کنند.

این که مواد در دمای زیر صفر نگهداری شوند یا بالای صفر، به نوع ماده و زمان نگهداری آن بستگی دارد. ولی معمولا موادی که برای کوتاه مدت نگهداری می شوند به سردخانه‌های بالای صفر و برای نگهداری طولانی مدت به سردخانه‌های زیر صفر منتقل می شوند. ایجاد رطوبت در سردخانه نیز به این دلیل است که موادی مانند میوه و سبزی ها، در اثر از دست دادن آب، چروکیده نشوند و کیفیت اصلی خود را از دست ندهند.

تاریخچه سردخانه

اولین کسانی که در تاریخ به این موضوع دست پیدا کردند که مواد برای سالم ماندن به سرما نیاز دارند، چینی ها بودند. آن ها برای این کار چاله هایی را در زمین حفر می کردند و درون آن را پر از یخ یا آب سرد می کردند. آن ها در این چاله ها میوه و سبزی را برای مدت طولانی سالم نگه می داشتند.

بعد از انقلاب صنعتی و در قرن 17 روش دیگری به وجود آمد. در این روش با استفاده از خاک اره و تکه های یخ فضای به نسبت بزرگی ساخته شد که سلامت مواد غذایی را تا مدت زیادی حفظ می کرد.

در نهایت در قرن 19 که سیکل های حرارتی و تبرید ساخته شد، سردخانه‌های امروزی به وجود آمدند. امروزه سردخانه‌ها در انواع مختلفی بر اساس نوع کارایی، نوع مواد و نوع گاز مصرفی ساخته می شوند و در بخش های گوناگونی از زندگی بشر مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع سردخانه

همان طور که گفته شد سردخانه‌ها بر اساس ویژگی ها و کارایی هایی که دارند در تقسیم بندی های گوناگونی قرار می گیرند. این تقسیمات عبارتند از:

بر اساس نوع عملکرد

به طور کلی سرخانه ها بر اساس نوع عملکرد و کارایی به 3 دسته، سردخانه بالای صفر، سردخانه زیر صفر و سردخانه دو مداره تقسیم می شوند که در ادامه توضیح مختصری درباره هر کدام بیان خواهد شد.

• سردخانه بالای صفر

سردخانه‌های بالای صفر در مواردی استفاده می شوند که بخواهند مواد را برای مدت کوتاهی نگه دارند. برای مثال برخی از مواد مانند: لبنیات، سبزی، میوه، داروها و گل ها هستند که اگر در دمای زیر صفر قرار بگیرند کیفیت و خواص اصلی خود را از دست می دهند. به همین جهت آن ها را در سردخانه‌های بالای صفر و در دمای بین مثبت 1 درجه تا مثبت 15 درجه سانتی گراد نگهداری می کنند.

• سردخانه زیر صفر

هدف از استفاده از سردخانه‌های زیر صفر انجماد مواد غذایی، کشاورزی یا دارویی است. معمولا موادی را در سردخانه‌های زیر صفر قرار می دهند که می خواهند برای مدت طولانی آن ها را نگه دارند. مواد در این سردخانه‌ها در دمایی بین منفی 5 درجه تا منفی 45 درجه سانتی گراد و در حالت انجماد قرار می گیرند. البته میانگین دمایی آن ها بین منفی 12 درجه تا منفی 23 درجه سانتی گراد است. این نوع از سردخانه‌ها بیشتر برای نگهداری گوشت حیوانات و سیفی جات مناسب است.  

• سردخانه دو مداره

در برخی از موارد نیز لازم است که برای نگهداری مواد به طور همزمان از هر دو نوع سردخانه زیر صفر و بالای صفر استفاده شود. در این حالت بهترین گزینه استفاده از سردخانه‌های دو مداره است. در این نوع سردخانه مشتری بر اساس نیاز برنامه مشخصی را برای سردخانه تعریف می کند تا بتواند از دمای زیر صفر یا بالای صفر استفاده کند.

البته لازم به ذکر است زمانی که قرار است برنامه سرمایش سردخانه تغییر کند باید محیط داخل آن کاملا تخلیه شده و ضد عفونی شود تا باقی مانده مواد قبلی به طور کامل از بین برود. در غیر این صورت محیط داخلی سردخانه در مدت زمان کوتاهی دچار پوسیدگی یا خوردگی می شود و طول عمر آن کاهش پیدا می کند.

جهت دریافت مشاوره و راه اندازی صفر تا صد سردخانه خود با شماره 09121836620 تماس بگیرید.

بر اساس مواد قابل نگهداری در آن

دسته بندی دیگر بر اساس نوع مواد قابل نگهداری در سردخانه است. بر این اساس به 4 دسته: بستنی، میوه و سبزی، لبنیات و گوشت و داروها تقسیم می شود. حال به بیان هر کدام از این دسته بندی ها می پردازیم.

• سردخانه بستنی

بر اساس نوع سازگاری بستنی ها با محیط فقط می توان آن ها را در دمای زیر صفر نگهداری کرد. سردخانه‌های مناسب برای نگهداری بستنی، باید در محدوده دمایی بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد زیر صفر باشند. لازم به ذکر است دماهای کمتر از این محدوده به هیچ وجه برای بستنی مناسب نیست زیرا می تواند روی طعم و نوع بستنی تاثیر زیادی داشته باشد.

• سردخانه میوه و سبزی

نگهداری موادی که در دسته بندی میوه و سبزی قرار دارند به دلیل تنوع بالای این مواد بسیار مشکل است. بدون شک می دانید که اگر بخواهیم میوه ها و سبزی ها را به شکلی درست و اصولی نگهداری کنیم باید انواع مختلف آن را در سردخانه های مخصوص و مناسب خودش نگهداریم.
شاید در نظر شما این موضوع کار دشواری باشد.
ولی اگر می خواهید کیفیت این مواد به طور کامل حفظ شود باید دقت و تمرکز بیشتری را در این رابطه به کار بگیرید.

به طور کلی می توان گفت که برخی از میوه ها و سبزی ها در سردخانه‌های بالای صفر و برخی دیگر در سردخانه‌های زیر صفر نگهداری می شوند.

• سردخانه لبنیات و گوشت

همان طور که می دانید فراورده های لبنی و گوشت ها برای سالم ماندن و حفظ کیفیت باید در دماهای پایین نگهداری شوند.
در مورد مواد لبنی و به طور کلی دسته لبنیات، بهترین و مناسب ترین دما حداکثر تا 5 درجه سانتی گراد است. گوشت ها نیز برای سالم ماندن باید در دمای زیر صفر نگهداری شوند. سردخانه‌های مناسب این مواد نیز بر اساس همین دماها طراحی و ساخته شده اند.

• سردخانه داروها

سردخانه‌های دارویی نمونه ای دیگر از انواع سردخانه است که برای نگهداری مواد دارویی و تجهیزات پزشکی طراحی شده است. برخی از داروها و تجهیزات پزشکی امکان نگهداری در دمای محیط را ندارند به همین دلیل باید در سرد خانه نگهداری شوند. دمای مناسب برای این نوع سردخانه حدودا بین مثبت 3 تا 10 درجه سانتی گراد است.

زمانی که یک دارو را خریداری می کنید اگر به بسته بندی آن دقت کنید مشاهده خواهید کرد که دمای مناسب برای نگهداری آن روی بسته بندی درج شده است.

بر اساس نوع گاز مصرفی

در سومین دسته بندی سرد خانه‌ها بر اساس نوع گاز مصرفی به 3 گروه تقسیم می شوند که عبارتند از:

• سردخانه فریونی

سردخانه های فریونی یکی از انواع سردخانه‌ها هستند که بیشتر شامل سردخانه های کوچک و متوسط می شود. این نوع دارای هزینه نگهداری و تعمیرات کمتری نسبت به انواع دیگر هستند. به همین دلیل بیشتر افراد این نوع سردخانه را انتخاب می کنند.

مزایای مهم سردخانه فریونی شامل: غیر سمی و غیر قابل اشتعال بودن فریون و قوانین ایمنی آسان آن به دلیل کم خطر بودن آن ها است.

از معایب این نوع نیز می توان به: عدم سازگاری گاز فریون با محیط زیست، گران بودن فریون و بدون بو بودن گاز قریون که نشتی آن مشخص نمی شود؛ اشاره کرد.

• سردخانه آمونیاکی

یکی از مشهورترین انواع سردخانه‌ها که برای نگهداری مواد غذایی بسیار مناسب است، سردخانه آمونیاکی است. این نوع برای سردخانه های بزرگ بسیار مناسب و کارآمد است.

از مزایای مهم سرد خانه آمونیاکی می توان اثر تبرید بسیار بالا، بی خطر بودن برای محیط زیست، ارزان بودن آمونیاک و بوی شدید آمونیاک که باعث مشخص شدن نشتی های احتمالی می شود؛ را نام برد.

معایب سردخانه آمونیاکی شامل: سمی بودن و قابلیت اشتعال آمونیاک و قوانین سخت آن در زمینه ایمنی است.

• سردخانه کربن دی اکسیدی (CO₂)

سردخانه CO₂ همان طور که از نامش پیداست از CO₂ برای تبرید استفاده می کند. این گاز یکی از گازهای مناسب و کاملا بی خطر است. اما با این وجود هنوز در کشور ما چندان مورد استقبال و استفاده قرار نگرفته است.

از مهم ترین مزایای این نوع سردخانه، کم خطر بودن CO₂ در مقایسه با آمونیاک و بی ضرر بودن این گاز برای لایه اوزون است. شاید در آینده ای نزدیک این گاز بتواند با ویژگی های خود جای مبردهای دیگر را نیز بگیرد.

قیمت سردخانه

قیمت سردخانه به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی توان قیمت ثابتی را برای آن مشخص کرد. این عوامل عبارتند از: نوع سردخانه، نوع کاربری مشتری و تجهیزات و قطعاتی (مانند: نوع کمپرسور، نوع و تعداد ساندویچ پانل و …) که در ساخت سردخانه به کار رفته است. هر کدام از این موارد دارای اهمیت هستند و می توانند روی قیمت و هزینه نهایی سردخانه تاثیر گذار باشند.

نتیجه گیری

با توجه به مواردی که گفته شد، متوجه شدیم که سردخانه‌ها یکی از تجهیزات ضروری برای نگهداری و سالم ماندن مواد مختلف هستند. سرد خانه ها دارای انواع گوناگونی هستند و بر اساس ویژگی ها و کاربردهایی که دارند می توان آن ها را تقسیم بندی کرد.
در کل مشتری می تواند بر اساس نیاز، کارایی که از سرد خانه مد نظر دارد و همچنین بر اساس نوع موادی که می خواهد نگهداری کند، نوع سردخانه مورد نظر خود را انتخاب کند.